Brzanka – Barbus meridionalis
Brzanka (Barbus meridionalis) to gatunek ryby słodkowodnej z rodziny karpiowatych (Cyprinidae). Charakteryzuje się wydłużonym, lekko bocznie spłaszczonym ciałem, osiągającym zazwyczaj 25–27 cm długości. Można ją łatwo rozpoznać po smukłym ciele, wąsach (strukturach podobnych do wąsów) w pobliżu ust oraz barwie, która waha się od oliwkowo-zielonej do brązowej, często z ciemniejszym grzbietem i jaśniejszym brzuchem. Występuje głównie w górnej Wiśle oraz jej dopływach, takich jak Soła, Skawa, Raba, Dunajec, Wisłoka i San. Zazwyczaj zamieszkuje czyste, szybko płynące strumienie i rzeki o kamienistym lub żwirowym dnie. Żyje wyłącznie w rzekach z dość silnym nurtem i nie występuje w wodach stojących.
Należy jednak zaznaczyć, że według nowszych badań populacje brzanki na terenie Polski i części Europy Środkowej są zaliczane do gatunku Barbus carpathicus, a nie Barbus meridionalis, który rzeczywiście występuje głównie w zachodniej Europie (południowa Francja i północna Hiszpania). Inne blisko spokrewnione gatunki to Barbus petenyi (południe Karpat i Bułgaria) oraz Barbus balcanicus (Półwysep Bałkański).
Pokrewne gatunki
- Barbus petenyi
- Barbus peloponnesius
- Barbus carpathicus
- Barbus balcanicus
Brzanka jest często mylona z brzaną (Barbus barbus).
Różnice między Brzanką a Brzaną pospolitą
| Cecha | Brzanka (Barbus meridionalis) | Brzana pospolita (Barbus barbus) |
|---|---|---|
| Ciało | Wydłużone, wrzecionowate, zwykle 25–27 cm | Większa, masywniejsza, do 70 cm |
| Otwór gębowy | Dolny | Wysunięty do przodu |
| Płetwa grzbietowa | Elastyczna, lekko wypukła | Twarda, ząbkowany ostatni promień |
| Zachowanie i dieta | Tworzy stada, żywi się skorupiakami i larwami owadów | Podobne, ale preferencje mogą się różnić |
Zachowanie i dieta
Brzanki tworzą stada wielopokoleniowe i żywią się głównie skorupiakami oraz larwami owadów. Okres tarła przypada na maj–lipiec. Preferują górne biegi rzek z podłożem kamienistym i żwirowym.
Ochrona i połowy
Brzanka podlega w Polsce ochronie zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z 28.12.2016 r., co oznacza całkowity zakaz jej połowu. Mimo że nie jest gatunkiem zagrożonym, wymaga ochrony ze względu na utrzymanie równowagi ekosystemów wodnych.
Mieszaniec: Brzana karpacka
Brzana karpacka (Barbus cyclolepis waleckii) to mieszaniec powstały z krzyżówki brzany pospolitej i brzanki. Początkowo uznawana była za podgatunek, lecz badania genetyczne wykazały, że jest mieszańcem. Dla przeciętnego wędkarza wystarczy rozróżnianie tylko brzanki i brzany pospolitej.
Podsumowanie
Dokładne rozpoznanie i różnicowanie tych gatunków jest kluczowe dla ochrony bioróżnorodności i odpowiedzialnego gospodarowania zasobami wodnymi, szczególnie w górnej Wiśle i jej dopływach.
Barbus meridionalis
