Węgorz – Ryba z rodziny węgorzowatych (Anguillidae)
Węgorz, ryba z rodziny węgorzowatych (Anguillidae) i rzędu węgorzokształtnych (Anguilliformes), jest szeroko rozpowszechniony w rzekach, jeziorach Europy Zachodniej i Środkowej, południowo-wschodniej i środkowej części Oceanu Atlantyckiego oraz we wszystkich morzach europejskich.
Czym są prawdziwe węgorze?
Prawdziwe węgorze (Anguilliformes) to rząd ryb, składający się z 4 podrzędów, 19 rodzin, 110 rodzajów i 400 gatunków. Większość węgorzy to drapieżniki. Płaskie i przezroczyste larwy węgorza nazywane są leptocephalus, natomiast młody węgorz to narybek (elver). Większość węgorzy preferuje zamieszkiwać płytkie wody lub ukrywać się na dnie oceanu. Tylko rodzina Anguillidae wchodzi do słodkich wód, aby tam mieszkać (nie rozmnażać się). Niektóre węgorze żyją w głębokich wodach (np. rodzina Synaphobranchidae występuje na głębokości 4000 m), podczas gdy inne są aktywnymi pływakami (rodzina Nemichthyidae pływa na głębokości do 500 m). Węgorze nie mają płetw brzusznych i związanych z nimi struktur szkieletowych. Płetwy piersiowe (w tych gatunkach, które je mają) są umieszczone w środkowej części bocznej i nie mają kości postemporalnej łączącej obręcz barkową z czaszką. Płetwy ogonowe i odbytowe są długie, zwykle połączone z płetwą ogonową. Ciało jest bardzo wydłużone, a w zależności od gatunku węgorze mogą osiągać od 10 cm do 3 m długości i ważyć do 65 kg.
Występowanie węgorza (Anguilla anguilla L.)
Węgorz występuje w rzekach i jeziorach Europy Zachodniej i Środkowej, południowo-wschodniej i środkowej części Oceanu Atlantyckiego oraz we wszystkich morzach europejskich.
Charakterystyka węgorza (Anguilla anguilla L.)
Węgorz charakteryzuje się ciemnym ubarwieniem, czasem niemal całkowicie czarnym, z srebrzystym lub żółtawobiaławym spodem. Skóra węgorza pokryta jest grubą warstwą śluzu, co ułatwia mu przemieszczanie się w wodzie. Łuski są drobne, elipsoidalne i głęboko osadzone. Węgorz nie posiada płetw brzusznych.
Rozmiar i dymorfizm płciowy (Anguilla anguilla L.)
Węgorz osiąga długość od 100 do 150 cm. Samce są mniejsze od samic, osiągając długość od 50 do 70 cm (tzw. sznurówki). Największy złowiony w Polsce węgorz ważył 6,8 kg, a w Anglii 5,5 kg.
Dieta węgorza (Anguilla anguilla L.)
Węgorz żywi się głównie fauną denną (bezkręgowce) i drobnymi rybami. Potrafi połykać zdobycz stosunkowo dużych rozmiarów. Jest zawziętym prześladowcą raków podczas linienia.
Zachowania węgorza (Anguilla anguilla L.)
Węgorz jest aktywny nocą. Przed osiągnięciem dojrzałości płciowej żyje w wodach śródlądowych – samice w głębi lądu, samce w zasięgu wód słonawych. Dorosłe osobniki wędrują z wód słodkich do morza (wędrówka katadromiczna).
Rozród węgorza (Anguilla anguilla L.)
Spływ węgorzy podejmujących wędrówkę rozrodczą zaczyna się wiosną i trwa do jesieni. Dostają się do Morza Sargassowego i tam na głębokości 400-1000 metrów odbywają tarło. Osobniki dorosłe po tarle giną. Larwy węgorza, zwane leptocefalami, unoszone są przez Prąd Zatokowy (Golfstrom) w kierunku wschodnim i po upływie 2-3 lat docierają do przybrzeżnych wód europejskich, skąd następnie wpływają do rzek, głównie na terytoriach Francji i Anglii.
Cykl życia węgorza (Anguilla anguilla L.)
W czasie wędrówki leptocefale rosną, aż osiągną ok. 7 cm długości. W wodach słodkich przebywają zazwyczaj od 6 do 10 lat, niektóre osobniki nawet do 20-tu.
Znaczenie ochrony węgorza (Anguilla anguilla L.)
Ochrona węgorza jest istotna ze względu na drastyczny spadek jego populacji. Okres ochronny dla węgorza jest ustalany przez gospodarzy wód i OPZW (Organizację Producentów Związku Wędkarskiego). Ochrona obejmuje również wymiar ochronny i limit dzienny połowu. W Bałtyku i jego strefie morskiej od 2024 roku obowiązuje wyłącznie zasada C&R (Catch and Release) – złów i wypuść. Po złowieniu węgorza obowiązuje zakaz przetrzymywania go przez wędkarza, zarówno żywego, jak i martwego.
Podsumowanie
Węgorz (Anguilla anguilla L.) to fascynujący gatunek, który odgrywa kluczową rolę w ekosystemach wodnych. Jego wyjątkowe cechy fizyczne i tryb życia sprawiają, że jest cennym obiektem badań oraz kulinarnym przysmakiem. Jednakże presja ze strony działalności człowieka, taka jak utrata siedlisk, zanieczyszczenie wód oraz nadmierny połów, prowadzi do spadku populacji. Dlatego ochrona i zrównoważone zarządzanie populacjami węgorza staje się coraz bardziej istotne. W Polsce populacja węgorza zanika pomimo wielu starań dzierżawców i zarybiania łowisk kupowanym za granicą narybkiem. W strefie morskiej wprowadzono obostrzenia, w tym kategoryczny zakaz zabierania złowionego węgorza do domu. Dla ochrony tego gatunku obowiązuje zasada „złów i wypuść”. Możemy być ostatnim pokoleniem, które widziało węgorza w jego naturalnym środowisku, jeśli nie podejmiemy odpowiednich działań na rzecz ich ochrony.
