Znaczenie ryb w życiu człowieka
Ryby dostarczają nam energii, stanowią element wypoczynku i dumy. Czasami są główną atrakcją lub ozdobą mieszkań, a innym razem są droższe od złota. Z tego powodu stają się przyczyną toczonych między ludźmi wojen. Człowiek bardzo szybko zauważył, jak ważna jest ryba w jego życiu. Początkowo ryby były traktowane jako bezwysiłkowy darmowy pokarm, który wystarczy wyłowić z wody, nie martwiąc się o hodowlę. Jednak w miarę powstawania społeczności ludzkich i ich rozwoju, łowiska zaczęły tracić status ogólnodostępny i były przypisywane jako wyłączność społeczna grupom zamieszkującym brzegi tych łowisk. To prowadziło (i nadal prowadzi) do konfliktów, a nawet wojen rybnych. W Polsce pierwsze ograniczenia społeczne dotyczące ryb wprowadzono w 1532 roku, kiedy ukazała się pierwsza (po polsku) ustawa, szczegółowo określająca zasady i zalecenia dotyczące prawa, techniki połowu i sprzedaży ryb. Celem tych przepisów była ochrona rybostanu.
Historyczne konflikty o ryby
Pierwsze konflikty zbrojne o ryby odbywały się przeważnie na lądzie.
Przykładem może posłużyć Bitwa o Śledzie – stoczona niedaleko miejscowości Rouvray-Sainte-Croix na północ od Orleanu w dniu 12 lutego 1429 roku, podczas oblężenia Orleanu w czasie wojny stuletniej.
Spór między Wielką Brytanią a Islandią
W latach 1958-1976 doszło do wielokrotnych konfliktów rybnych między tymi niby cywilizowanymi krajami. Przyczyną tych sporów była ekspansja granic wyłącznej strefy ekonomicznej Islandii na północnym Atlantyku – z 4 do 200 mil morskich wokół wyspy. Brytyjscy rybacy, którzy łowili głównie dorsza na wodach Islandii, nazwali ten konflikt „Wojną Dorszową”. Początkowo „Wojna Dorszowa” toczyła się na płaszczyźnie dyplomatycznej, ale od 1958 roku przerodziła się w bezpośredni konflikt zbrojny.
Międzynarodowa konfrontacja Kanady i Hiszpanii
W 1995 roku doszło do międzynarodowej konfrontacji pomiędzy Kanadą a Hiszpanią, wspieraną przez większość państw Unii Europejskiej. Spór dotyczył limitów połowowych halibuta grenlandzkiego na wodach międzynarodowych północnego Atlantyku, w rejonie Ławicy Nowofundlandzkiej i Flemish Cap. Ten konflikt jest czasem określany jako “Wojna Halibutowa”. Wówczas Kanada domagała się ograniczenia połowów ryb, co wpłynęło na interesy rybaków hiszpańskich i portugalskich. Hiszpania, wraz z większością państw Unii Europejskiej, oprotestowała tę decyzję, twierdząc, że może kontynuować działalność według dotychczasowych limitów. Ostatecznie spór zakończył się zatrzymaniem hiszpańskiego trawlera “Estai” przez kanadyjskie służby wybrzeża. To ciekawy przykład, jak nawet wśród sojuszników NATO mogą występować napięcia związane z zasobami rybnymi.
Współczesne konflikty o zasoby rybne
Spór Chiny – Filipiny na Morzu Południowochińskim
Filipińskie władze oskarżają Chiny o blokowanie dostępu filipińskim rybakom do łowisk w strefie ekonomicznej Filipin, niszczenie środowiska naturalnego oraz utrudnianie misji zaopatrzeniowych. Konflikt ten trwa od dłuższego czasu, a obie strony starają się bronić swoich interesów w kwestii dostępu do zasobów rybnych.
Morze Żółte – spór między Koreą Południową a Północną oraz Chinami
To morze marginalne zachodniego Pacyfiku, położone pomiędzy Chinami kontynentalnymi a Półwyspem Koreańskim. Występują w nim zatoki, takie jak Pohaj, Liaotuńska i Zachodniokoreańska.
Gdzie współcześnie toczą się międzynarodowe spory o ryby?
Morze Południowochińskie:
Morze Żółte:
Europa:
Atlantyk:
Afryka:
Arktyka:
Podsumowanie znaczenia zasobów rybnych
Powyższe przykłady międzynarodowych sporów o zasoby rybne ukazują, jak ogromne znaczenie mają ryby dla ludzkości oraz jakie drastyczne działania były i są podejmowane, gdy zaczyna ich brakować. Kurczące się światowe zasoby ryb oraz wyjaławianie łowisk przez intensywną eksploatację rybacką, wspieraną często przez nowoczesne technologie, prowadzą do niepokojącej konkluzji: wyczerpanie zasobów rybnych może prowadzić do poważnych konfliktów międzynarodowych, w tym zbrojnych. Aby zapobiec realizacji tego czarnego scenariusza, warto szanować ryby i dbać o ich środowisko, pamiętając, że zwykła ryba ma ogromne znaczenie.
