Mikroplastik w polskich rzekach: Wyzwanie dla środowiska i zdrowia
Mikroplastik stanowi zagrożenie dla środowiska wodnego, w tym dla rzek zachodniopomorskich oraz głównej naszej największej rzeki regionu Odry. Te mikroskopijne fragmenty plastiku mogą pochodzić z różnych źródeł, takich jak kosmetyki, ubrania syntetyczne, a także z rozpadu większych elementów plastikowych. Wpływają one nie tylko na jakość wody, ale również na zdrowie organizmów wodnych, w tym ryb, które mogą je połykać. To prowadzi do akumulacji szkodliwych substancji w ich organizmach oraz w całym łańcuchu pokarmowym.
Zanieczyszczenie mikroplastikiem
Zanieczyszczenie środowiska mikroplastikiem – czyli cząstkami tworzyw sztucznych o różnych kształtach, o rozmiarach w zakresie od 1 µm do 5 mm – stanowi duży problem. Jest on dobrze opisany i rozpoznany w przypadku wód morskich i oceanów, gdzie dostępne są dane o stężeniach i składzie tych mikrodrobin oraz ich wpływie na organizmy wodne. Mniejsza jest liczba prac odnoszących się do występowania tego rodzaju zanieczyszczeń w wodach śródlądowych, ale warto zwrócić uwagę na problemy wynikające z obecności mikroplastiku. Zanieczyszczenie mikroplastikiem narażone są także wody stojące, tj. jeziora i zbiorniki zaporowe.
Skutki obecności mikroplastiku
Mikroplastik był oznaczany także w wodzie do picia, zarówno butelkowanej, jak i kranowej. Wpływ mikroplastiku na ekosystemy wodne jest ogromny, prowadzi do zatruwania organizmów wodnych, zmniejszenia różnorodności biologicznej i zakłócenia ekosystemów morskich. Mikroplastik może zostać wchłonięty przez organizmy wodne, takie jak ryby, skorupiaki czy plankton, prowadząc do ich fizycznego uszkodzenia oraz zakłóceń w procesach trawienia oraz obecności toksycznych substancji w łańcuchu pokarmowym.
Mikroplastik atakuje
Rzeki, ze względu na ciągły przepływ wody i różnorodność środowisk, są miejscem, gdzie plastik może ulegać szybszej fragmentacji na mikroplastik. Proces ten jest intensyfikowany przez czynniki takie jak energia przepływu wody, kształt i rodzaj plastiku oraz warunki klimatyczne. W Polsce, gdzie większość rzek płynie stale, fragmentacja plastiku na mikroplastik jest procesem ciągłym, który może nasilać się podczas powodzi. Dodatkowo, Odra boryka się z problemem złotych alg (Prymnesium parvum), które są toksyczne dla ryb i innych organizmów wodnych. Złote algi mogą powodować masowe śnięcia ryb, co stanowi kolejne zagrożenie dla ekosystemu tej rzeki. W obliczu tych wyzwań ważne jest podejmowanie działań mających na celu ograniczenie wpływu mikroplastiku oraz monitorowanie i kontrolowanie rozwoju złotych alg w Odrze.
Źródła mikroplastiku w rzekach
- Ścieki rolnicze: Woda spływająca z pól uprawnych może zawierać mikroplastik pochodzący z plastikowych opakowań, folii i innych materiałów używanych w rolnictwie.
- Odpady komunalne: Rzeki często są wykorzystywane jako miejsce wyrzucania śmieci, w tym plastikowych butelek i torebek. Te odpady plastikowe mogą ulegać fragmentacji i przekształcać się w mikroplastik.
- Transport z obszarów miejskich: Mikroplastik może być transportowany przez rzeki z obszarów miejskich, gdzie jest produkowany w dużych ilościach.
Skutki mikroplastiku w rzekach
- Zagrożenie dla organizmów wodnych: Cząstki mikroplastiku mogą być pochłaniane przez organizmy wodne, co prowadzi do zanieczyszczenia łańcucha pokarmowego.
- Zanieczyszczenie środowiska: Mikroplastik może osiadać na dnie rzek, negatywnie wpływając na ekosystem i jakość wody.
W obliczu obecnego podejścia władz UE oraz Polski do tego mikroskopijnego problemu niezbędne jest edukowanie młodzieży na temat zagrożeń związanych z mikroplastikiem oraz zachęcanie do ograniczania zużycia plastiku.
Monitorowanie i badania
Naukowcy prowadzą badania nad obecnością mikroplastiku w rzekach, aby lepiej zrozumieć ten problem i opracować skuteczne strategie ochrony środowiska wodnego. Mikroplastik jest obecny niemal wszędzie: w oceanach, skorupiakach, mleku matki, wodzie pitnej czy unoszącym się powietrzu. Co najważniejsze, ludzki organizm wydala ponad 90% mikroplastiku spożytego z pokarmem; jednak do 10% dostaje się do krwiobiegu. Mikroplastik może mieć tendencję do bioakumulacji w narządach, co może wpływać na układ odpornościowy. Jego wpływ na zdrowie ludzi i środowisko jest coraz bardziej dostrzegany; dlatego istotne jest podejmowanie działań mających na celu ograniczenie jego obecności i wpływu na nasze rzeki oraz oceany.
Jak możemy pomóc?
Chcesz pomóc swojemu łowisku? Noś na ryby opakowania ze szkła, papieru lub metalu – biodegradowalne – a plastik zostaw producentom.
