Certa (Vimba vimba), znana również jako blauwneus, to gatunek ryby słodkowodnej z rodziny karpiowatych, który występuje w różnych zlewiskach, w tym Morza Północnego, Bałtyckiego, Azowskiego, Czarnego i Kaspijskiego, a także w jeziorach Ładoga i Pejpus. W Polsce certę można spotkać głównie w dolnych partiach wolno płynących rzek oraz w przybrzeżnych wodach morskich.
Charakterystyka
Wygląd
- Wielkość: Certa osiąga długość do 50 cm, zazwyczaj mierzy od 30 do 40 cm.
- Ciało: Jest wydłużone i mocno bocznie spłaszczone, co jest typowe dla ryb żyjących na dnie.
- Ubarwienie: Grzbiet ma szarawo-niebieski kolor, boki są srebrzyste, a brzuch biały. Podczas tarła grzbiet i boki mogą przybrać prawie czarny kolor, a spód ciała pomarańczowy lub żółty.
Otwór gębowy
Certa ma miękki otwór gębowy z grubymi wargami, umiejscowiony w dolnej części wystającego pyska.
Płetwa ogonowa
Płetwa ogonowa jest głęboko wcięta.
Występowanie w Polsce
Certa zamieszkuje:
- Wisła: Główna rzeka, w której można spotkać certę.
- Dopływy Wisły: Takie jak San, Wisłok, Raba i Dunajec.
- Odra: Również obecna w tej rzece oraz jej dopływach.
- Dopływy Odry: Warta, Nysa Łużycka, Bóbr
Preferuje wolno płynące wody o twardym dnie oraz miejsca z umiarkowanym nurtem. Tarło odbywa się od maja do lipca w wodach o głębokości około 50 cm i przepływie rzędu 1 m/s.
Żywność
Certa żywi się zooplanktonem, larwami ochotkowatych, małżoraczkami, gąbkami, ślimakami oraz ikrą. W czasie tarła żeruje bardzo słabo.
Rozmnażanie
Dojrzałość płciową osiąga w wieku 4-5 lat. Samica składa około 100 tysięcy ziaren ikry. Wylęg pojawia się po 3-6 dniach.
Znaczenie ekologiczne i gospodarcze
Certa miała kiedyś duże znaczenie gospodarcze w Polsce, jednak jej populacje zmniejszyły się z powodu zabudowy rzek i nadmiernych połowów. Obecnie jest ceniona przez wędkarzy.
Zagrożenia i Ochrona
Certa podlega zagrożeniom związanym z degradacją siedlisk oraz zanieczyszczeniem wód. W Polsce obowiązują okresy ochronne oraz wymiar ochronny wynoszący 30 cm, jednak ich szczegóły mogą się różnić w zależności od regulaminów obowiązujących na terenach dzierżawy poszczególnych Okręgów Polskiego Związku Wędkarskiego (OPZW). Na przykład, w rzece Wiśle powyżej zapory we Włocławku okres ochronny trwa od 1 stycznia do 30 czerwca, a poniżej zapory do ujścia – od 1 stycznia do 30 listopada. Dodatkowo, niektóre dzierżawy mogą wprowadzać dodatkowe obostrzenia dotyczące połowu certy. Dlatego przed rozpoczęciem wędkowania warto zapoznać się z lokalnymi regulacjami.
Podsumowanie
Wprowadzenie okresów ochronnych oraz działań mających na celu ochronę naturalnych siedlisk jest kluczowe dla zachowania tego gatunku na przyszłość. Certa to ryba o dużym znaczeniu ekologicznym i gospodarczym, której populacje maleją z powodu zmieniających się warunków środowiskowych i presji antropogenicznej. Jej ochrona wymaga efektywnego zarządzania zasobami oraz przywracania naturalnych szlaków migracyjnych, takich jak przepławki umożliwiające swobodny ruch ryb.
