Unia Europejska zaczęła restrykcyjnie podchodzić do ochrony węgorza europejskiego (Anguilla anguilla). Zauważono, że zasoby węgorza w Europie są bliskie wyczerpania. W związku z tym niepokojącym zjawiskiem, po wpisaniu węgorza na listę gatunków zagrożonych wyginięciem podczas 14. Konferencji Stron Konwencji Waszyngtońskiej (CITES), podjęto zdecydowane działania. W grudniu 2010 roku, na podstawie art. 5 Rozporządzenia Rady (EC) Nr 338/97, przedłużono zakaz dotyczący eksportu i importu węgorza europejskiego. Celem zakazu jest przede wszystkim ochrona węgorza szklistego, który migruje do europejskich rzek.
Regulacje prawne dotyczące ochrony węgorza
Jednocześnie Komisja Europejska rozważa wniosek o przeniesienie węgorza z Załącznika B do Załącznika A konwencji CITES, co oznaczałoby, że handel tym gatunkiem zostałby poddany tak rygorystycznym regulacjom, jak handel jesiotrem. Ministerstwo Środowiska RP, odnosząc się do postanowień KE, na podstawie ustaleń Grupy ds. Przeglądu Naukowego oraz Komitetu ds. Handlu Dziką Fauną i Florą, wprowadziło zakaz wydawania zezwoleń importowych i eksportowych CITES (niezbędnych w przypadku handlu okazami węgorza z krajami spoza UE). Ustalono, że dalsze pozyskiwanie narybku węgorza na potrzeby handlu międzynarodowego może przyczynić się do drastycznego osłabienia populacji tego gatunku. Wspomniany zakaz dotyczy wydawania zezwoleń CITES na wszystkie okazy węgorza europejskiego, zarówno żywe, martwe, jak i produkty z nich wytworzone.
Sytuacja węgorza w Europie
Węgorz, w przeciwieństwie do innych gatunków ryb, znajduje się w wyjątkowo trudnej sytuacji – nie jest w stanie rozmnażać się w europejskich wodach, a dotychczasowe próby sztucznego rozmnożenia tego gatunku nie przyniosły sukcesu. Miejmy nadzieję, że ten popularny wśród wędkarzy gatunek nie podzieli losu dinozaurów.
Migracja węgorzy: nowe odkrycia naukowe
Śledzenie ruchów poszczególnych ryb w oceanach jest niezwykle trudne, jednak międzynarodowa grupa naukowców dokonała właśnie znaczącego postępu w tej dziedzinie. Wyniki badań, opublikowane w czasopiśmie Science, pokazują, w jaki sposób naukowcom udało się śledzić grupę europejskich węgorzy przez pierwsze 1300 km ich podróży liczącej 5000 km. Badania te są częścią projektu EELIAD (European Eels in the Atlantic: Assessment of Their Decline), finansowanego w ramach tematu „Środowisko” Siódmego Programu Ramowego (7PR) UE. Projekt EELIAD, którego zakończenie zaplanowano na 2012 rok, otrzymał wsparcie finansowe w wysokości ponad 2,6 mln EUR.
Badania naukowe nad migracją węgorzy
Naukowcy z Danii, Irlandii, Kanady, Norwegii, USA i Wielkiej Brytanii badali europejskie węgorze (Anguilla anguilla), które rozpoczęły swój doroczny rytuał godowy. Kilka węgorzy płynących od wybrzeży Irlandii do Morza Sargassowego, znajdującego się w pobliżu Bermudów na środku Północnego Oceanu Atlantyckiego, zostało oznakowanych za pomocą zminiaturyzowanych nadajników satelitarnych (PSAT – pop-up satellite archival tags), co pozwoliło naukowcom zmapować pierwszą część ich migracji.
Wyniki badań i nowe odkrycia
Dane zebrane podczas badań dostarczyły nowych informacji na temat kierunku, głębokości oraz zachowania migracyjnego węgorzy. Wyniki te pozwalają również lepiej zrozumieć różne środowiska, przez które węgorze przepływają podczas swojej podróży.
Zachowanie węgorzy podczas migracji
Naukowcy, których prace koordynował profesor David Righton z Ośrodka Nauk o Środowisku, Rybołówstwie i Akwakulturze (Cefas) w Wielkiej Brytanii, odkryli, że węgorze nocą przebywały w ciepłej warstwie powierzchniowej (na głębokości od 200 do 300 metrów), natomiast w ciągu dnia zanurzały się w chłodniejszych wodach na głębokość do 1000 metrów. Zdaniem naukowców ciepła woda w nocy wspomaga organizm węgorza, utrzymując metabolizm i aktywność związaną z pływaniem.
Hipotezy i dalsze badania
Odkrycia sugerują również, że chłodniejsza woda w ciągu dnia może hamować rozwój organów reprodukcyjnych węgorzy. Innymi słowy, ich organy rozrodcze rozwijają się dopiero w ciepłych, tropikalnych wodach Morza Sargassowego, gdzie ostatecznie odbywają tarło.
„To całkowicie nowa wiedza, i możemy jedynie spekulować, dlaczego węgorze zachowują się w ten sposób. Przyjmujemy hipotezę, że zaobserwowany wzorzec może być związany z termoregulacją” – wyjaśnia profesor Righton, współautor raportu z badań.
Śledzenie migracji węgorzy
Dr Kim Aarestrup, starszy pracownik naukowy w Narodowym Instytucie Zasobów Wodnych przy Politechnice Duńskiej (DTU Aqua) i naczelna autorka badania, powiedziała: „To znakomity wynik pod wieloma względami. Węgorze trudno śledzić po opuszczeniu europejskich wybrzeży, dlatego ich zachowanie podczas migracji tarliskowych stanowiło dotąd niemal nieprzeniknioną zagadkę.”
Podsumowanie badań
Dr Aarestrup, która kierowała pracami nad znakowaniem w ramach projektu EELIAD, dodała: „Wyniki badań pogłębiły naszą wiedzę na temat migracji i zaskoczyły naukowców pod wieloma względami.”
Europejskie węgorze spędzają pierwsze lata życia w rzekach, po czym wyruszają do morza, a następnie przez Ocean Atlantycki do Morza Sargassowego. Tam składają ikrę, z której wylęgają się przezroczyste larwy zwane leptocefal, które następnie wracają do Europy, płynąc z prądami oceanicznymi. Kiedy larwy docierają na miejsce, przekształcają się w małe szkliste węgorze, które wpływają do europejskich rzek.
Naukowcy mają nadzieję, że przyszłe postępy w technologii satelitarnego śledzenia pozwolą na obserwację całego procesu migracji tarliskowych węgorzy.
