W tym artykule przedstawimy kilka najniebezpieczniejszych gatunków ryb, które niekiedy wygrywają pojedynek z człowiekiem, zmieniając role łowcy i ofiary. W ich obecności należy zachować szczególną ostrożność!
Na początek przypomnijmy sobie artykuł z czasów PRL-u z „Wiadomości Wędkarskich” o tym, jak sum złowił człowieka. Opisywano w nim kłusownika narodowości romskiej, który wybrał się na ryby z linką do prania zakończoną wielkim hakiem, na którym była zaczepiona sporej wielkości żywa ryba jako przynęta. Nieszczęsny amator kłusownictwa przywiązał sobie cały ten zestaw do nogi i usiadł na brzegu, czekając na zdobycz. W tamtych czasach ryb było mnóstwo, więc długo nie musiał czekać. Niestety, złowił kilkudziesięciokilogramowego suma, który w desperackiej walce o przetrwanie, wciągnął kłusownika do wody. Ponieważ kłusownik był połączony z rybą za nogę, nie zdołał się uwolnić. Po kilku dniach sum ze swoją ofiarą wpadł w rybackie sieci, co ujawniło całą kłusowniczą aferę.
A oto kilka gatunków ryb, które nieźle dały się we znaki ludziom w Europie:
1. Ostroszowate (Trachinidae) – Znane również jako “ryby smocze”, te ryby zakopują się w piasku na dnie zbiorników wodnych. Ich ukłucia są bardzo bolesne i mogą powodować poważne reakcje alergiczne. Występują m.in. w Morzu Śródziemnym i Atlantyku.
2. Sum europejski (Silurus glanis) – Może osiągać ogromne rozmiary i jest znany z agresywnego zachowania. Choć ataki na ludzi są rzadkie, zdarzały się przypadki, gdy duże osobniki atakowały wędkarzy, pływaków czy płetwonurków, szczególnie w czasie większego pobudzenia połączonego z agresją w okresie tarła i wylęgu.
3. Węgorz europejski (Anguilla anguilla) – Śluz węgorza europejskiego zawiera różne substancje bioaktywne, które mogą wywoływać reakcje alergiczne lub stany zapalne w kontakcie z raną człowieka. Jednym z głównych składników jest kollagenaza, enzym, który może powodować rozpad tkanek. Dodatkowo śluz może zawierać proteazy i peptydy, które mogą wywoływać stan zapalny lub podrażnienia skóry, szczególnie w kontakcie z otwartymi ranami. Może powodować infekcje i inne poważne problemy zdrowotne.
4. Brzana (Barbus barbus) – Toksyny zawarte w mięsie brzany, takie jak tiaminaza, występujące w czasie jej tarła, po nieświadomym spożyciu przez człowieka, mogą prowadzić do rozkładu witaminy B1 (tiaminy) w jego organizmie, co powoduje różne objawy zatrucia, takie jak nudności, wymioty, bóle brzucha i osłabienie.
Ryby, które mogą bezpośrednio zaatakować człowieka.
W porównaniu do innych zagrożeń ataki ryb na ludzi są stosunkowo rzadkie, a liczba ofiar śmiertelnych jest niewielka. Szacuje się jednak, że rocznie na całym świecie ginie około 10 osób w wyniku ataków, najczęściej dwóch gatunków ryb: barakudy i rekina.
Oto ranking najbardziej śmiercionośnych ryb na świecie:
Rekiny – Najbardziej znane z ataków na ludzi. Chociaż większość gatunków rekinów nie jest groźna, niektóre, takie jak: Żarłacz Błękitny (Prionace glauca), Tawrosz Piaskowy (Carcharias taurus), Żarłacz Tygrysi (Galeocerdo cuvier), Żarłacz Biały (Carcharodon carcharias), Żarłacz tępogłowy (Carcharhinus leucas) oraz Ostronos Atlantycki (Carcharhinus longimanus), mogą być niebezpieczne. Rocznie dochodzi do około 70-100 ataków rekinów na ludzi, z czego około 5-10 kończy się śmiercią.
Ryby kamienne (Synanceiidae) – Te ryby są jednymi z najbardziej jadowitych na świecie. Ich ukłucie może być śmiertelne, jeśli nie zostanie szybko leczone. Rocznie odnotowuje się kilkadziesiąt przypadków, głównie w rejonach tropikalnych. Przyczyną jest verrucotoksyna (VTX), która moduluje aktywność kanałów wapnia w komórkach nerwowych, prowadząc do intensywnego bólu, osłabienia oddechowego, uszkodzeń układu krążenia, konwulsji, paraliżu i w konsekwencji śmierci.
Ryby fugu (Tetraodontidae) – Choć same ryby nie atakują, ich spożycie może być śmiertelne ze względu na silną toksynę, tetradotoksynę, którą zawierają. Tetradotoksyna w organizmie człowieka powoduje paraliż mięśni, utratę zdolności poruszania się, mówienia i oddychania, co w przypadku dużych dawek może prowadzić do śmierci. Rocznie dochodzi do kilkudziesięciu przypadków zatrucia, z czego kilka jest śmiertelnych.
Czerwona ryba skorpena (Pterois volitans) – Imponująca ryba pręgowana na czerwono, brązowo i biało, dorasta do około 30 cm długości. Jest rodzima dla ekosystemów raf koralowych południowego Pacyfiku, ale zadomowiła się również w ekosystemach rafowych wzdłuż wschodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych, w Zatoce Meksykańskiej i na Morzu Karaibskim. Jej szybkie tempo reprodukcji i brak naturalnych wrogów w tych regionach doprowadziły do zdziesiątkowania lokalnych ryb rafowych i uznania jej za gatunek inwazyjny. Ryby skorpeny (Pterois) są znane z jadowitych kolców płetw, które mogą powodować bolesne, choć rzadko śmiertelne, rany kłute. Ich kolce zawierają pterojawotoksynę, która wywołuje silny ból, obrzęk oraz trudności w oddychaniu.
Candiru (Vandellia cirrhosa) to bezłuskowy, pasożytniczy sum z rodziny Trichomycteridae, występujący w regionie rzeki Amazonki. Jest przezroczysty i przypomina węgorza, a dorasta do długości około 2,5 cm (1 cala). Candiru żywi się krwią i powszechnie występuje w jamach skrzelowych innych ryb. Czasami atakuje również ludzi i wiadomo, że przedostaje się do cewki moczowej kąpiących się i pływających zwierząt. Po dostaniu się do kanału, wyprostowuje krótkie kolce na pokrywach skrzelowych i może w ten sposób spowodować stan zapalny, krwotok, a nawet śmierć ofiary.
Karp Azjatycki (ang. Asian carp, Hypophthalmichthys molitrix) – Karpie te, sprowadzone do USA, stały się inwazyjnym gatunkiem, który teraz stanowi poważne zagrożenie dla lokalnych ekosystemów. Kiedy wystraszone przez hałas łodzi, te ryby mogą wyskakiwać z wody, osiągając duże wysokości i prędkości. Mogą przypadkowo uderzać kajakarzy i ludzi na łodziach, co prowadzi do poważnych obrażeń, a nawet śmierci.
Barakuda (Sphyraenidae) – Te drapieżne ryby są znane z agresywnego zachowania i ostrych jak brzytwa zębów, które mogą powodować poważne obrażenia. Ataki barakud są rzadsze niż ataki rekinów, jednak bywają poważne, a czasami śmiertelne.
Murena (Muraenidae) – Istnieje prawdopodobnie ponad 80 gatunków muren, które występują we wszystkich morzach tropikalnych i subtropikalnych, gdzie żyją w płytkiej wodzie wśród raf i skał oraz chowają się w szczelinach. Mureny różnią się od innych węgorzy tym, że mają małe, zaokrąglone otwory skrzelowe i ogólnie nie mają płetw piersiowych. Są skłonne atakować ludzi tylko wtedy, gdy są niepokojone, ale wtedy mogą być dość złośliwe. Mureny są spożywane w niektórych rejonach świata, ale ich mięso jest czasami toksyczne i może powodować choroby lub śmierć.
Ryba tygrysia (Hydrocynus goliath) – Ryby tygrysie obejmują kilka gatunków i są tak nazywane ze względu na ich waleczność, gdy są złowione, ich zaciekłe drapieżne nawyki lub ich wygląd. W afrykańskich wodach słodkich ryby tygrysie z rodzaju Hydrocynus są podziwianymi rybami łownymi. Największy gatunek, H. goliath, może dorastać do ponad 1,8 metra długości i ważyć ponad 57 kg. Są szybkimi, żarłocznymi drapieżnikami z zębami przypominającymi sztylety.
Pirania (Pygocentrus nattereri) – Piranie, zwane także caribe lub piraya, to jeden z ponad 60 gatunków drapieżnych ryb o zębach jak brzytwa, zamieszkujących rzeki i jeziora Ameryki Południowej. Choć większość gatunków piranii nie jest groźna, pirania czerwonobrzucha (P. nattereri) jest najbardziej niesławna ze względu na swoje silne szczęki i ostre zęby. Pirania zębata (P. denticulata) oraz pirania San Francisco (P. piraya) również mogą być niebezpieczne dla ludzi. Ataki piranii na ludzi są rzadkie, ale ich zęby mogą powodować poważne obrażenia.
Węgorz elektryczny (Electrophorus electricus) – Węgorz elektryczny to fascynujące, w pełni nieodkryte stworzenie słodkowodne, występujące w dorzeczach Amazonki i Orinoko w Ameryce Południowej. Jest zdolny do wytwarzania silnych wyładowań elektrycznych, które wykorzystuje zarówno do polowania, jak i do obrony. Węgorze elektryczne mogą generować napięcia dochodzące nawet do 600 woltów, co może być niebezpieczne dla ludzi i zwierząt. Wielu śmiałków, aby udowodnić swoją pseudo-odwagę, celowo narażało się na kontakt z tą elektryczną bestią. Efekt był miażdżący – natychmiastowy upadek i odrętwienie. Człowiek zaatakowany prądem przez tą rybę, po upadku do wody i nie otrzymując pomocy, sparaliżowany przez prąd, tonie, stając się kolejną ofiarą węgorzy elektrycznych.
Mamy nadzieję, że choć odrobinę przybliżyliśmy Państwu zagrożenia, jakie mogą wystąpić podczas bezpośrednich spotkań z rybami wymienionymi w artykule. Pamiętajcie, że świadomość i ostrożność mogą znacząco zmniejszyć ryzyko nieprzyjemnych incydentów. Bezpiecznego pływania i wędkowania!
